Wystawy stałe

Wystawy stałe znajdujące się w Muzeum Miasta Jaworzna:

W Jaworznie końcem XIX wieku pojawiła się nowa, niezbyt liczna warstwa społeczna średniozamożnych przemysłowców, przybyłych tu do obsługi i zarządzania lokalnym przemysłem. Był to też czas kształtowania się urbanizacji nowo powstałego miasta Jaworzna, które z początkiem XIX w.(rok 1901) otrzymało prawa miejskie. W okresie tym Jaworzno należało do monarchii austro-węgierskiej.

Prezentowana ekspozycja przedstawia typowe dla XIX wieku wyposażenie wnętrza bogatej rodziny jaworznickiej zamieszkującej w willach na terenie osiedli robotniczych lub w kamienicach na terenie Śródmieścia. Wśród eksponatów ważnym elementem jest obraz przedstawiający rynek z początku XX wieku oraz portret pierwszego burmistrza miasta wraz z małżonką.

Jaworzno zamieszkiwała rdzenna ludność zajmująca się głównie pracą w rolnictwie. Życie codzienne i charakter tutejszych tradycji kulturowych są związane z ziemią krakowską, mimo że obecnie administracyjnie włączono nas do województwa śląskiego. Tutejszą grupę ludności w XIX wieku określano mianem Krakowiaków Zachodnich w związku z najdalej na Zachód od Krakowa wysuniętą lokalizacją. Miejscowe tradycje krakowskie uwidoczniły się szczególnie w architekturze drewnianej i stroju ludowym.

Prezentowany strój należy do odświętnych, noszonych do kościoła i na uroczystości państwowe. Wyróżniał się zdobnictwem hafciarskim i różnobarwnością. We wnętrzu domu prezentujemy m.in. charakterystyczne dla polskiej kultury ludowej kolorowo malowane skrzynie, które młode mężatki otrzymywały w posagu. Skrzynia to najbardziej archaiczny zdobiony mebel ludowy. Zgromadzone narzędzia rolnicze charakteryzują rodzaj pracy wykonywanej na co dzień w jaworznickim gospodarstwach.

W saloniku znajduje się ekspozycja judaików, są to pamiątki przybliżające zwiedzającym kulturę jaworznickich Żydów, którzy przez niemal 200 lat zamieszkiwali w Jaworznie.

Na ekspozycji można zobaczyć elementy tradycyjnego stroju żydowskiego używane podczas modlitwy jak: tałes – biały szal modlitewny, jarmułki oraz modlitewniki. Są także  przedmioty związane z kultem religijnym: w centralnej części znajduje się fragment zwoju Tory oraz jad, czyli wskazówka ułatwiająca czytanie Tory, ponieważ wodzenie po niej palcem jest zabronione. W sąsiedztwie stoją obiekty związane ze świętowaniem Szabatu: dwa lichtarze stołowe, kieliszki i pucharki kiduszowe. Ciekawym przykładem jest talerz sederowy używany w czasie uroczystej kolacji rozpoczynającej święto Paschy.

Ponadto w Muzeum równolegle gromadzona jest dokumentacja dotycząca życia jaworznickich Żydów, w szczególności z okresu międzywojennego oraz z czasów II wojny światowej.

Na terenie Jaworzna znajduje się założony w XIX wieku cmentarz żydowski, który należy do grupy najcenniejszych zabytków miasta.

Wystawa ma charakter scenograficzny. W przestrzeni wystawienniczej zrekonstruowane zostały dwa chodniki (z obudową drewnianą i metalową). Artefakty widoczne na wielkoformatowych wydrukach (narzędzia, wózki kopalniane itp.) zostały odtworzone i umieszczone na ekspozycji, aby zwiedzający mogli ich dotknąć. Zwiedzającym wystawę zostaje wskazane pewne zagadnienie, a odczytywanie treści wystawy można porównać do odczytywania ilustrowanej książki, gdzie w roli ilustracji występują eksponaty. Wystawę powinno się odczytywać następującymi po sobie rozdziałami, ponieważ mamy tu do czynienia z opowiadaniem pewnej historii, która ma swój początek i koniec.

Wystawa stała „Obóz dwóch totalitaryzmów. Jaworzno 1943-1956” przedstawia dzieje obozu — miejsca symbolicznego spotkania nazizmu i komunizmu. W 1943 r. Niemcy założyli w Jaworznie podobóz KL Auschwitz: Neu-Dachs. W 1945 r. władze komunistyczne przejęły poniemiecką infrastrukturę, tworząc Centralny Obóz Pracy Jaworzno. W 1949 r. rozpoczęto przebudowę COP pod przyszłe eksperymentalne więzienie dla młodocianych, funkcjonujące w latach 1951–1955. 1 stycznia 1956 r. przekształcono je na Centralne Więzienie Jaworzno, które ostatecznie zlikwidowano w sierpniu tegoż roku.

Scenografia wystawy silnie oddziałuje na emocje widza. Prezentowane są oryginalne i unikatowe eksponaty związane z historią obozu: więzienny pasiak z okresu niemieckiego, różaniec więźnia COP. Zwiedzający wchodzą na wystawę przez zrekonstruowaną bramę wejściową do obozu. Przestrzeń ekspozycyjną wyznacza ogrodzenie z oryginalnych betonowych słupów i drutu kolczastego z podobozu Neu-Dachs. Ponadto odtworzono fragmenty konstrukcji baraków i pryczę z siennikami. Eksponatom będą towarzyszyć makiety, animacje komputerowe i prezentacje multimedialne.

Skip to content
This Website is committed to ensuring digital accessibility for people with disabilitiesWe are continually improving the user experience for everyone, and applying the relevant accessibility standards.
Conformance status